جعاله در سیستمبانکداری ایران به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی، بازرگانی وخدماتی بانک‌ها اجازه داد تا از جعاله در نظام بانکداری استفاده شود.
ممکن است برای همه ما پیش آمده باشد که در کوچه و خیابان با آگهی‌هاییمواجه شویم که افراد برای پیدا کردن اشیاء گمشده یا حیوانات خانگی خود پاداش تعیینکرده باشند به گونه‌ای که در آگهی قید می‌گردد در صورتی که شخصی فلان مال یا حیوانگمشده را پیدا کرده و به مالک آن برساند مبلغی به عنوان پاداش دریافت می‌کند ماهیتحقوق این قرارداد جعاله است.
جعاله در لغت بهمعنای مزدی است که در برابر انجام کاری قرار داده میشود و تعریف حقوقی جعاله هماز تعریف لغوی آن دور نمانده است در اصطلاح حقوقی جعاله قراردادی است که به موجبآن شخصی خود را متعهد می‌کند که در مقابل عملی، به شخص دیگری مزد و اجرت معینیپرداخت کند.
در واقع جعاله نوعیسفارش کار است و همان طور که در ماده ۵۶۱ قانون مدنی آمده، عبارت است از التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملیاعم از این که طرف قرارداد، معین باشد یا غیرمعین.
ارکان جعاله
۱- جاعل: کسی است کهانجام کاری را درخواست می‌کند.
۲- عامل: کسی است کهکار درخواستی را انجام می‌دهد.
۳- جعل: مزد و اجرتیاست که در قبال انجام عمل به عامل پرداخت می‌گردد.
اوصاف قرارداد جعاله
۱- جعاله عقدی جایزاست بنابراین هر کدام از طرفین می‌توانند بدون اینکه نیاز به دلیلی داشته باشند،آن را بر هم زنند البته هرگاه عمل یا کار مورد نظر انجام شود دیگر طرفین نمی‌توانندآن را فسخ کنند.
به موجب ماده۵۶۵ قانون مدنی تازمانی که عمل به اتمام نرسیده، هر یک از طرفین می‌توانند عقد را به هم بزنند، ولی اگرجاعل در اثنا و حین انجام عمل توسط عامل تصمیم بگیرد که یک طرفه عقد را بر هم زند،باید اجرت المثل (دستمزد کار انجام شده) عمل عامل را بدهد.
در واقع، چون فسخ عقداز طرف جاعل به عامل زیان می‌زند، قانون‌گذار جاعل را مجبور کرده است که اجرتالمثل کار او را بپردازد. مفهوم این ماده این است که انجام کار موجب لازم شدن عقدمی‌گردد و نمی‌توان بعد از انجام کار و قبل از تسلیم، عقد را فسخ نمود.
۲- جعاله عقدی معوضاست در واقع جعاله نوعی سفارش کار است و همان طور که در ماده ۵۶۱ قانون مدنی آمده،عبارت از التزام شخصی به ادای اجرت معلوم است. لازم به ذکر است که عامل وقتی مستحقجعل است که مال متعلق جعاله را تسلیم کرده یا عمل متعلق جعاله را انجام داده باشد.
۳- کاری که به موجبقرارداد جعاله درخواست میشود، باید مشروع و عقلایی باشد، اگر شخصی برای ارتکابجرم یا کاری برخلاف اخلاق حسنه، ملتزم به دادن اجرت شود، جعاله باطل است.
۴- ومی ندارد عملمورد نظر و حتی اجرت مورد نظر از همه جهت روشن و معین باشد به عنوان مثال اگر کسیملتزم شود که هر کس طلای گمشده او را پیدا کند ۱/۳ قیمت طلا را به عنوانپاداش به او می‌دهد جعاله صحیح است.
اقسام قراداد جعاله
۱- جعاله خاص: درجعاله‌ی خاص، فرد جاعل قصد و نیت خود را تنها برای یک یا چند نفر معین مطرح می‌کندو کس دیگری نمی‌تواند با انجام دادن آن کار، اجرت را دریافت کند. در واقع در جعالهخاص انجام دادن عمل از سوی دیگران اجرتی ندارد؛ بنابراین در جعاله‌ی خاص، تنهاانجام دادن عمل مهم نیست؛ بلکه این مسئله هم حائز اهمیت است که چه کسی آن عمل مشخصرا انجام می‌دهد.
۲- جعاله عام: درجعاله عام هدف جاعل رسیدن به مقصود خود است و برای او فرقی ندارد که کار مورد نظرتوسط چه کسی انجام شود. به عنوان مثال جاعل بگوید هر کسی گمشده‌ی مرا یافت، به اواین مبلغ را پرداخت خواهم کرد.
جعاله در سیستمبانکداری ایران
به منظور ایجادتسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی بانک‌ها اجازه داد تا ازجعاله در نظام بانکداری استفاده شود.
در جعاله بانکیمعمولاً بانک‌ها در نقش عامل ظاهر می‌شوند و به انجام خدمات بانکی، سرمایه گذاریمستقیم از طریق شرکت‌های تابعه و انعقاد جعاله ثانویه می‌پردازند. گشایش اعتباراتاسنادی، صدور ضمانت نامه‌های بانکی و سرمایه گذاری مستقیم از سوی بانک‌ها می‌توانددر قالب جعاله انجام شود.
هر شخص حقیقی یا حقوقی که واجد شرایطعمومی اخذ تسهیلات بانکی و همچنین دارای شرایط خاص مربوط به عقد جعاله باشدبا رعایت ضوابط مربوط به اعطای تسهیلات می‌تواند از تسهیلات جعاله استفاده کند.تسهیلات جعاله در دو بخش کلی جعاله برای اجرای طرح‌های مختلف و جعاله ساختمانی (احداث مسکن در املاک فاقد سابقه ثبتی و برای تعمیرات واحد‌هایمسی) قابل پرداخت است.
بر طبق مادّه ۷۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک‌ها اجازه دارند قسمتی از مبلغ قرارداد جعاله را، به عنوان پیش‌دریافتیا پیش‌پرداخت، با رعایت ضوابط مقرر از سوی شورای پول و اعتبار، دریافت کنند یا بپردازند.
منبع : تازه های حسابداری - http://www.accpress.com
درباره این سایت